Tôn giáo là lĩnh vực nhạy cảm, các đối tượng thù địch, phản động, cơ hội chính trị thường lợi dụng để xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước, khối đại đoàn kết dân tộc. Mặc dù Nghị định mới ở giai đoạn dự thảo, xin ý kiến nhưng một số đối tượng, phần tử ở nước ngoài đã cho rằng, bằng Nghị định này, chính quyền tăng cường kiểm soát hoạt động của các tổ chức tôn giáo, hạn chế tự do tôn giáo. Thứ trưởng nhìn nhận thế nào về quan điểm này?
Xác định rõ tôn giáo là lĩnh vực nhạy cảm; các đối tượng thù địch, phản động, cơ hội chính trị thường lợi dụng để xuyên tạc, chống phá nên trong quá trình xây dựng dự thảo Nghị định xử phạt, Bộ Nội vụ và các bộ, ngành liên quan đã thực hiện đầy đủ quy trình theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong đó, Ban soạn thảo sẽ lấy ý kiến rộng rãi các cơ quan, tổ chức, quần chúng nhân dân, lấy ý kiến của các tổ chức tôn giáo, tổ chức được cấp chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo bằng văn bản và qua các hội thảo, tọa đàm, các cuộc tiếp xúc. Trên cơ sở các ý kiến này, Ban soạn thảo sẽ tiếp thu, chỉnh lý để hoàn thiện dự thảo Nghị định xử phạt đảm bảo tính thực thi của Nghị định có hiệu lực, hiệu quả cao khi được ban hành.
Bên cạnh đó, khẳng định quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo là một trong những quyền phổ quát nhất trong quyền con người được nêu tại Điều 18 của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị mà Việt Nam là quốc gia thành viên, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo đã đảm bảo tính tương thích với luật pháp quốc tế. Trong đó, cùng với việc quản lý các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo, Nhà nước còn tạo điều kiện cho các cá nhân, tổ chức tôn giáo thực hiện quyền của mình theo quy định của pháp luật. Điều đó phù hợp với chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền mà trong đó quyền con người được bảo đảm.
Bộ Nội vụ sẽ chỉ đạo các đơn vị liên quan làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật để các cá nhân, tổ chức tôn giáo nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật trong hoạt động tôn giáo, không vi phạm hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo, giúp cho các cá nhân, tổ chức tôn giáo có nhận thức đúng đắn về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo là biện pháp bảo vệ, nâng cao trách nhiệm thực hiện các quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo. Ngoài ra, đây cũng là cơ sở để đánh giá trách nhiệm của cá nhân các vị chức sắc, chức việc, nhà tu hành trong quá trình hoạt động tôn giáo tuân thủ pháp luật, đồng hành cùng các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc thực hiện pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo.
Thời gian qua, các tổ chức tôn giáo thực hiện rất tốt công tác từ thiện xã hội. Nguồn kinh phí được quyên góp từ các tổ chức, cá nhân tôn giáo đã hỗ trợ hiệu quả cho nhiều người có hoàn cảnh khó khăn cũng như cho công tác phòng, chống dịch. Tuy nhiên, việc quyên góp này mang tính chất tự phát và thường không thông báo với cơ quan có thẩm quyền, việc thu, chi cũng ít khi được cập nhật đầy đủ. Dự thảo Nghị định đặt vấn đề xử phạt vi phạm về quy định về quyên góp có khả thi?
Trong giáo lý, giáo luật của các tôn giáo nói chung đều hướng tới phục vụ con người, lan tỏa giá trị chân - thiện - mỹ trong đời sống xã hội. Hoạt động từ thiện xã hội là nhu cầu tự thân, gắn bó đạo - đời của các tôn giáo phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Thực tế là hoạt động từ thiện xã hội của tôn giáo ở góc độ nhất định đã góp phần chia sẻ gánh nặng với Nhà nước. Vì vậy, việc phát huy vai trò, trách nhiệm của các tôn giáo ở Việt Nam tham gia xã hội hóa công tác xã hội, từ thiện đã được xác định là một yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng trong tình hình hiện nay.
Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố tích cực, hoạt động từ thiện của tôn giáo hiện vẫn còn hạn chế như việc quyên góp, huy động sự đóng góp của nhân dân quá nhiều, việc thu chi chưa thực sự công khai, minh bạch. Vấn đề xử phạt vi phạm quy định về quyên góp liên quan đến tổ chức tôn giáo được dự thảo Nghị định đặt ra là phù hợp và khả thi, vì, thứ nhất, vấn đề từ thiện xã hội, hoạt động quyên góp của cá nhân, tổ chức tôn giáo đã được quy định tại Điều 55 Luật Tín ngưỡng, tôn giáo và Điều 19 Nghị định 162/2017/NĐ-CP, những hành vi vi phạm tại Điều 55, Điều 19 sẽ xử lý theo quy định tại Nghị định xử phạt vi phạm hành chính về tín ngưỡng, tôn giáo.
Thứ hai, khi vấn đề xử phạt vi phạm quy định về quyên góp liên quan đến tôn giáo có hiệu lực sẽ thúc đẩy ý thức, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức tôn giáo trong thực hiện đúng quy định của pháp luật khi tổ chức các hoạt động quyên góp, hoạt động từ thiện xã hội. Hạn chế tối đa việc làm tự phát của các tổ chức tôn giáo như thời gian qua, tạo ra sự công khai, minh bạch và uy tín cho tổ chức tôn giáo trong các hoạt động quyên góp nhằm phục vụ tốt hơn các hoạt động từ thiện xã hội.
Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo không phải là “bảo bối” hay là “quyền trượng” để nhằm xử phạt vi phạm hành chính mà là khuyến cáo, cảnh báo, răn đe. Cả chủ thể và khách thể phải thực hiện đúng quy định của pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo. Tuy nhiên, để Nghị định có tính khả thi cần tăng cường công tác vận động tuyên truyền, giải thích để các tổ chức và cá nhân tôn giáo hiểu đúng pháp luật, tự giác chấp hành và đồng thuận trong thực hiện.
Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!